¾«¶«Ó°Òµ

Mae Prifysgol Bangor yn falch o gyhoeddi bod yr Athro Ludmila (Lucy) Kuncheva wedi cael teitl Athro Emeritws i gydnabod ei chyfraniadau academaidd rhagorol, wrth iddi baratoi at ei hymddeoliad ar ôl gyrfa ddisglair sydd wedi para dros ddeugain mlynedd.

Gyrfa Ddisglair mewn Nodi Patrymau a Dysgu Peirianyddol

Ymunodd yr Athro Kuncheva â Phrifysgol Bangor ym 1997 ac ers hynny mae wedi meithrin enw da yn rhyngwladol fel ymchwilydd blaenllaw ym maes nodi patrymau, dysgu peirianyddol a systemau dosbarthu. Mae ei gwaith wedi llunio sylfeini damcaniaethol a chymwysiadau ymarferol ensembles dosbarthwyr, amrywiaeth ensembles a systemau niwlog. Mae'r meysydd hyn yn parhau i fod yn sail i ymchwil i ddeallusrwydd artiffisial modern.

Cafodd yr Athro Kuncheva ei haddysg ym Mhrifysgol Dechnegol Sofia (MSc, 1983) ac yn Academi Gwyddorau Bwlgaria (PhD, 1987), mae ei gyrfa academaidd yn adlewyrchu ei brwdfrydedd hirhoedlog dros eglurder mathemategol ac arloesi gwyddonol.

Trwy gydol ei gyrfa, mae hi wedi cyhoeddi'n eang ac wedi ysgrifennu dau lyfr hynod ddylanwadol: Fuzzy Classifier Design (2000) a Combining Pattern Classifiers: Methods and Algorithms (cyhoeddwyd yn 2004 am y tro cyntaf ac mae bellach yn ei ail argraffiad, 2014). Mae'r gweithiau hyn yn parhau i fod yn weithiau safonol yn y maes ac wedi arwain cenhedlaeth o ymchwilwyr ac ymarferwyr wrth ddylunio systemau deallus.

Mae ei chofnod ymchwil yn nodedig: mae ganddi dros 30,000 o ddyfyniadau ar Google Scholar a dros 200 o gyhoeddiadau, mae'r Athro Kuncheva ymhlith yr ysgolheigion a ddyfynnir fwyaf yn ei maes. Mae ei hastudiaethau arloesol ar ensembles dosbarthwyr a deinameg dysgu o amgylcheddau data neu ffrydio wedi bod yn allweddol wrth lunio dulliau cyfoes o ddadansoddi data a systemau addasol.

Goruchwylio, Mentora ac Addysgu

Trwy gydol ei chyfnod ym Mangor, mae’r Athro Kuncheva wedi bod yn ymchwilydd toreithiog a hefyd yn ddarlithydd a mentor ymroddedig iawn. Mae hi wedi dysgu amrywiaeth o fodiwlau dros y blynyddoedd, rhaglennu MATLAB, yn fwyaf nodedig, ac mae hi wedi ysbrydoli cenedlaethau o fyfyrwyr cyfrifiadureg gyda’i heglurder, ei hamynedd a’i brwdfrydedd.

Mae Lucy’n adnabyddus am ei hagosatrwydd ac am ei gallu rhyfeddol i gofio enw pob myfyriwr, o’r gorffennol a’r presennol. Mae ei harddull addysgu difyr, ei defnydd o’i chath i ddangos enghreifftiau o ddysgu peirianyddol, ei sgyrsiau chwedlonol am ddysgu peirianyddol mewn diwrnodiau agored a’r ffaith ei bod yn un dda am adnabod wynebau wedi gadael argraff barhaol ar fyfyrwyr a chydweithwyr fel ei gilydd.

Cwblhaodd ei dau fyfyriwr doethurol olaf eu doethuriaethau yn llwyddiannus yn gynharach eleni, gan nodi diwedd gyrfa oruchwylio lwyddiannus iawn. Mae llawer o'i chyn-fyfyrwyr bellach yn gweithio yn y byd academaidd ac mewn diwydiant ledled y byd, gan barhau â’i dylanwad a'i hysbrydoliaeth.

Cydnabyddiaeth ac Effaith

I gydnabod ei chyfraniadau at gyfrifiadureg, etholwyd yr Athro Kuncheva yn gymrawd o'r International Association for Pattern Recognition (IAPR) yn 2012. Mae hi wedi gwasanaethu fel golygydd ac adolygydd i sawl cyfnodolyn blaenllaw ym maes dysgu peirianyddol a dadansoddi patrymau, ac mae ei hymchwil wedi ennill nifer o wobrau am ragoriaeth ac arloesi.

Trwy gydol ei gyrfa, mae'r Athro Kuncheva wedi arddangos cyfuniad o gywirdeb mathemategol a meddwl creadigol, dau o hanfodion ymchwil gwyddonol da. Mae ei gwaith yn parhau i ysbrydoli astudiaethau newydd ym maes deallusrwydd artiffisial, gwyddor data a deallusrwydd cyfrifiadurol.

Ymddeoliad a Theitl Emeritws

Yn dilyn ei hymddeoliad ym mis Medi 2025, rhoddwyd teitl Athro Emeritws i'r Athro Kuncheva gan Brifysgol Bangor. Mae'r anrhydedd hon yn cydnabod ei degawdau o wasanaeth, ysgolheictod ac effaith. Ar ôl cwblhau ei hymrwymiadau goruchwylio olaf, mae hi bellach yn edrych ymlaen at ymddeoliad haeddiannol a phennod newydd y tu hwnt i'r byd academaidd.

Meddai’r Athro William Heath, Pennaeth yr Ysgol Cyfrifiadureg a Pheirianneg Electronig:

Mae wedi bod yn fraint gweld gallu Lucy fel mathemategydd ac ymchwilydd. Mae ei dyfnder deallusol, ei haelioni a'i hysbryd arloesol wedi gadael gwaddol parhaol ym maes adnabod patrymau a dysgu peirianyddol. Rydym yn falch o'i hanrhydeddu fel Athro Emeritws ac yn dymuno ymddeoliad hir, hapus a haeddiannol iawn iddi hi.

Ychwanegodd yr Athro Jonathan C. Roberts, Athro mewn Cyfrifiadureg:

Roedd gan fyfyrwyr Lucy feddwl mawr ohoni. Bu’n dysgu amrywiaeth eang o fodiwlau dros y blynyddoedd, yn enwedig MATLAB, ac roedd ganddi’r gallu rhyfeddol i gofio enw pob myfyriwr.

Fel cydweithiwr yn yr Ysgol Cyfrifiadureg, mae wedi bod yn bleser pur gweithio gyda hi. Roedd hiwmor a chreadigrwydd Lucy yn amlwg ym mhopeth. O ddefnyddio ei chath i ddangos enghreifftiau o ddysgu peirianyddol i'w sgyrsiau chwedlonol mewn diwrnodau agored a’i gallu i adnabod wynebau ei myfyrwyr. Byddaf yn gweld colli ein sgyrsiau am gelf, ei charedigrwydd, a'i phresenoldeb ysgogol yn yr adran yn fawr. Rwy'n dymuno pob hapusrwydd iddi yn ystod ei hymddeoliad a phob lwc iddi yn yr anturiaethau i ddod.